کورتاژ لثه چیست؟
کورتاژ لثه یکی از روش‌های تخصصی در حوزه درمان بیماری‌های لثه است که با هدف حذف بافت‌های عفونی، پلاک‌های میکروبی و جرم‌های زیر لثه انجام میشود. این روش که گاهی با عنوان درمان عمقی لثه یا پاکسازی زیر لثه نیز شناخته میشود، توسط دندانپزشک یا متخصص لثه (پریودنتیست) صورت می‌گیرد و برای افرادی که از التهاب لثه، پریودنتیت یا عفونت‌های مزمن لثه رنج می‌برند، بسیار مفید است. در طول فرایند کورتاژ، بافت‌های آسیب‌دیده و عفونی از بین می‌روند و فضای بین دندان و لثه تمیز میشود تا روند ترمیم طبیعی بدن فعال گردد.
این کار نه تنها از پیشرفت تحلیل لثه جلوگیری می‌کند، بلکه نقش مهمی در حفظ استحکام دندان‌ها نیز دارد. اگر با نشانه‌هایی مثل خونریزی لثه هنگام مسواک زدن، بوی بد دهان، لق شدن دندان‌ها یا درد در ناحیه لثه مواجه هستید، ممکن است کاندید مناسبی برای این درمان باشید. در ادامه این مقاله، مراحل انجام کورتاژ لثه، مزایا، مراقبت‌های بعد از آن و تفاوت آن با جرم‌گیری ساده را بررسی خواهیم کرد.
کورتاژ برای درمان بیماری های لثه
کورتاژ لثه (Curettage) یکی از روش‌های تخصصی درمان بیماری‌های پیشرفته لثه است که به‌منظور پاکسازی عمقی فضای بین دندان و لثه انجام میشود. برخلاف جرم‌گیری معمولی که تنها سطح دندان‌ها و خط لثه را تمیز می‌کند، در کورتاژ لثه بافت‌های ملتهب و عفونی از زیر لثه خارج می‌شوند تا محیط دهان به شرایط سالم‌تری بازگردد. این روش به‌ویژه برای افرادی که از پریودنتیت (عفونت پیشرفته لثه) یا پاکت‌های لثه‌ای عمیق رنج می‌برند، کاربرد دارد. در طی درمان، پلاک‌ها، باکتری‌ها، جرم‌های سخت و بافت‌های آسیب‌دیده توسط ابزارهای مخصوص دندانپزشکی برداشته می‌شوند.
این کار باعث میشود لثه‌ها مجدداً به دندان بچسبند و فرآیند ترمیم آغاز شود. کورتاژ می‌تواند به‌صورت بسته (بدون جراحی) یا باز (همراه با باز کردن لثه) انجام شود، که انتخاب نوع آن به شدت آسیب و نظر دندانپزشک بستگی دارد. در نتیجه، کورتاژ یک اقدام پیشگیرانه و درمانی برای حفظ دندان‌ها و جلوگیری از تحلیل شدید لثه به شمار می‌رود.
چه زمانی به کورتاژ لثه نیاز داریم؟
1- خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا غذا خوردن
- اگر در زمان مسواک زدن یا حتی خوردن غذا، لثه‌هایتان به‌طور مکرر دچار خونریزی می‌شوند، این می‌تواند نشانه‌ای از التهاب شدید لثه یا پریودنتیت باشد. در این شرایط، تجمع پلاک و باکتری در عمق لثه‌ها باعث آسیب به بافت‌های نگهدارنده دندان شده و نیاز به کورتاژ جهت پاکسازی عمقی و توقف روند تخریب وجود دارد.
2- بوی بد دهان دائمی
- بوی بد دهانی که با مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان برطرف نمی‌شود، اغلب ریشه در عفونت‌های زیر لثه‌ای دارد. باکتری‌هایی که در پاکت‌های لثه‌ای رشد می‌کنند، ترکیبات گوگرددار تولید کرده و موجب بوی ناخوشایند می‌شوند. کورتاژ لثه با حذف این باکتری‌ها و بافت‌های عفونی، می‌تواند به رفع دائمی این مشکل کمک کند و بوی دهان را بهبود بخشد.
3- لق شدن یا حرکت دندان‌ها
- لق شدن دندان‌ها نشانه‌ای هشداردهنده از تحلیل استخوان فک و بافت نگهدارنده دندان است. در این حالت، بیماری لثه به مراحل پیشرفته رسیده و کورتاژ می‌تواند با حذف عوامل عفونی، از پیشرفت بیشتر بیماری جلوگیری کند و به تثبیت دندان‌ها کمک نماید. درمان زودهنگام می‌تواند مانع از دست رفتن دندان‌ها شود.
4- تورم، قرمزی یا التهاب لثه‌ها
- لثه‌های متورم و قرمز نشانه‌ی فعالیت شدید سیستم ایمنی بدن برای مقابله با باکتری‌هاست. در صورتی که این علائم طی چند روز از بین نروند یا با درد همراه باشند، احتمالاً عفونت در عمق لثه نفوذ کرده است. در این شرایط، کورتاژ لثه به عنوان یک درمان غیرجراحی می‌تواند التهاب را کاهش داده و به بازسازی طبیعی لثه کمک کند.
5- تشخیص پریودنتیت توسط دندانپزشک
- گاهی بیمار هیچ نشانه واضحی احساس نمی‌کند، اما در معاینه و بررسی عمق پاکت‌های لثه، دندانپزشک تشخیص می‌دهد که عفونت در حال تخریب بافت لثه و استخوان است. در این حالت، انجام کورتاژ با هدف توقف روند بیماری و پاکسازی ناحیه زیر لثه توصیه میشود. این کار جلوی پیشرفت آسیب را گرفته و به حفظ سلامت دهان کمک می‌کند.
آشنایی با انواع کورتاژ لثه و نقش آن در درمان بیماری‌های لثه
درمان‌های لثه‌ای، به‌ویژه در مراحل پیشرفته بیماری، تنها با جرم‌گیری سطحی کافی نیستند. در این شرایط، روش تخصصی‌تری به نام کورتاژ لثه وارد عمل میشود که بسته به محل انجام، انواع مختلفی دارد:
1- کورتاژ لثه‌ای (Gingival Curettage)
- در این روش، بافت‌های ملتهب ناحیه دیواره‌ی پاکت لثه برداشته می‌شوند. هدف، حذف التهاب و ایجاد فضای ترمیم برای لثه است. این نوع کورتاژ بیشتر در لایه‌های سطحی‌تر لثه انجام میشود.
2- کورتاژ زیر لثه‌ای (Subgingival Curettage)
- در این نوع، دندانپزشک به عمق پاکت‌ها و نواحی نزدیک ریشه نفوذ کرده و بافت‌های آلوده و بیمار اطراف ناحیه اتصال لثه به دندان (epithelial attachment) را جدا می‌کند. این درمان در موارد پیشرفته‌تر کاربرد دارد.
3- کورتاژ غیرعمدی (Inadvertent Curettage)
- گاهی هنگام جرم‌گیری و صاف‌سازی سطح ریشه، بدون قصد مستقیم، مقداری از بافت بیمار لثه نیز برداشته میشود. این حالت به‌عنوان کورتاژ ناخواسته شناخته میشود و می‌تواند اثرات درمانی مفیدی داشته باشد.
هدف اصلی کورتاژ لثه، کاهش عمق پاکت‌ها با ایجاد انقباض در بافت لثه (gingival shrinkage) و تحریک چسبندگی مجدد بافت همبند به دندان است. در برخی موارد، هر دو فرآیند به‌صورت همزمان رخ می‌دهند و موجب بهبود چشمگیر سلامت لثه می‌شوند.
مراحل انجام کورتاژ لثه
کورتاژ لثه یک روش درمانی تخصصی است که توسط دندانپزشک یا پریودنتیست انجام میشود. این فرایند به‌صورت مرحله‌به‌مرحله انجام می‌گیرد تا هم دقت درمان بالا برود و هم بیمار احساس امنیت بیشتری داشته باشد:
- معاینه دقیق و تصویربرداری: ابتدا دندانپزشک با معاینه لثه‌ها و گرفتن عکس رادیوگرافی، عمق پاکت‌ها، شدت التهاب و میزان آسیب به بافت‌های نگهدارنده دندان را بررسی می‌کند. در این مرحله مشخص میشود که آیا کورتاژ نیاز است یا روش‌های ساده‌تر کفایت می‌کنند.
- بیحسی موضعی: برای اینکه بیمار حین درمان احساس درد نکند، لثه‌ها با داروی بیحسی موضعی، کاملاً بی‌حس می‌شوند. این مرحله ساده و بدون درد است و تنها چند دقیقه زمان می‌برد.
- پاکسازی مکانیکی: با استفاده از ابزارهای مخصوص، دندانپزشک بافت‌های ملتهب، باکتری‌ها و جرم‌های عمقی زیر لثه را به‌دقت تخلیه می‌کند. در این مرحله، دیواره آلوده پاکت برداشته میشود تا بافت سالم فرصت ترمیم پیدا کند.
- صاف کردن سطح ریشه (Root Planing): سطح ریشه دندان صاف و تمیز میشود تا باکتری‌ها نتوانند دوباره به آن بچسبند. این کار همچنین به چسبیدن دوباره بافت لثه به دندان کمک می‌کند.
- شست‌وشو و ضدعفونی ناحیه: در پایان، ناحیه درمان با محلول‌های ضدعفونی‌کننده شسته میشود تا خطر عفونت کاهش یابد. گاهی داروهای موضعی نیز داخل پاکت قرار می‌گیرند.
- آموزش مراقبت‌های بعد از درمان: دندانپزشک نکات مهمی مثل استفاده از دهان‌شویه، پرهیز از غذاهای سفت، و نحوه صحیح مسواک زدن را آموزش می‌دهد تا روند بهبود کامل طی شود.
مزایای انجام کورتاژ لثه
کورتاژ لثه با وجود اینکه روشی نسبتاً تخصصی و دقیق محسوب میشود، اما مزایای قابل‌توجهی دارد که آن را به گزینه‌ای محبوب در درمان بیماری‌های لثه تبدیل کرده است:
- برخلاف برخی روش‌های جراحی پیچیده، کورتاژ فرآیندی ساده‌تر و کم‌تهاجمی‌تر به‌شمار می‌رود.
- مدت زمان انجام این درمان معمولاً کوتاه است و بیمار زمان زیادی را در مطب صرف نمی‌کند.
- بهبودی پس از کورتاژ نیز سریع‌تر اتفاق می‌افتد و فرد در مدت‌زمان کمتری به روال عادی بازمی‌گردد.
- احساس درد یا خونریزی در حین و بعد از درمان، بسیار ناچیز بوده و همین موضوع باعث کاهش اضطراب بیمار میشود.
- درصد موفقیت این روش درمانی بالا است، به‌ویژه زمانی که با مراقبت‌های درست همراه باشد.
- با کنترل عفونت و التهاب لثه، کورتاژ می‌تواند از پیشرفت بیماری‌های جدی‌تر مانند تحلیل استخوان یا لق شدن دندان‌ها پیشگیری کند.
مراقبت‌های بعد از کورتاژ لثه
بعد از انجام کورتاژ لثه، رعایت توصیه‌های بهداشتی و درمانی برای تسریع بهبودی، جلوگیری از عفونت و حفظ نتایج درمان بسیار اهمیت دارد. در ادامه، مهم‌ترین مراقبت‌های پس از کورتاژ را مرور می‌کنیم:
- پرهیز از خوردن غذاهای سفت و تند: تا چند روز پس از درمان، باید از خوردن غذاهای سفت، تند، بسیار گرم یا سرد خودداری کرد. این غذاها می‌توانند به بافت حساس لثه آسیب بزنند یا موجب تحریک و خونریزی شوند.
- استفاده از دهان‌شویه ضدعفونی‌کننده: دندانپزشک معمولاً دهان‌شویه‌ای حاوی کلرهگزیدین تجویز می‌کند. استفاده منظم از آن به کاهش باکتری‌ها، جلوگیری از عفونت و تسریع ترمیم بافت لثه کمک می‌کند.
- عدم استفاده از نخ دندان در ناحیه درمان‌شده: تا بهبودی کامل ناحیه، بهتر است از نخ دندان یا خلال دندان در محل کورتاژ استفاده نشود، چرا که ممکن است موجب باز شدن زخم یا خونریزی شود.
- مسواک زدن آرام با مسواک نرم: مسواک زدن باید با دقت و با استفاده از مسواک نرم انجام شود. نواحی اطراف محل درمان باید تمیز بمانند، اما به بافت لثه نباید فشار وارد شود.
- پرهیز از استعمال دخانیات: سیگار کشیدن روند ترمیم بافت‌های دهانی را کند کرده و احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. بهتر است حداقل یک هفته بعد از کورتاژ از کشیدن سیگار پرهیز شود.
- استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم: در صورت بروز تورم در ناحیه درمان، استفاده از کمپرس سرد (مثلاً کیسه یخ پیچیده در پارچه) روی گونه می‌تواند التهاب را کاهش داده و درد را کنترل کند.
- مصرف منظم داروهای تجویزی: در صورت تجویز داروهای آنتی‌بیوتیک یا مسکن توسط دندانپزشک، باید آن‌ها را طبق دستور مصرف کرد. قطع خودسرانه دارو ممکن است روند درمان را مختل کند.
- مراجعه منظم برای ویزیت پیگیری: معمولاً چند هفته پس از کورتاژ، ویزیت پیگیری لازم است تا روند ترمیم بررسی شود و در صورت نیاز، درمان‌های تکمیلی انجام شود.
نتیجه‌گیری
کورتاژ لثه یکی از روش‌های مؤثر در درمان بیماری‌های لثه و پاکسازی عمقی بافت‌های آسیب‌دیده است. این روش، با حذف بافت‌های ملتهب و کاهش عمق پاکت‌های پریودنتال، به ترمیم ساختار لثه و حفظ سلامت دندان‌ها کمک می‌کند. با وجود اینکه کورتاژ در دسته درمان‌های نیمه‌تهاجمی قرار می‌گیرد، اما روند انجام آن سریع، ایمن و با کمترین میزان درد و ناراحتی است.
رعایت مراقبت‌های بعد از کورتاژ، نظیر استفاده از دهان‌شویه، پرهیز از خوردن غذاهای تحریک‌کننده و پیروی از توصیه‌های دندانپزشک، نقش بسزایی در بهبودی سریع‌تر دارد. در مجموع، کورتاژ لثه راهی پیشگیرانه و درمانی برای حفظ سلامت دهان است و می‌تواند جلوی پیشرفت بیماری‌های لثه‌ای و تحلیل استخوان را بگیرد. اگر دچار التهاب یا خونریزی مزمن لثه هستید، مشورت با متخصص پریودنتیست می‌تواند بهترین تصمیم باشد.
سؤالات متداول در خصوص کورتاژ لثه
1- آیا کورتاژ لثه درد دارد؟
- خیر، این درمان با بیحسی موضعی انجام میشود و درد بسیار کمی دارد.
2- چه مدت بعد از کورتاژ میتوان غذا خورد؟
- حدود ۲ تا ۳ ساعت بعد از درمان میتوانید غذاهای نرم و سرد مصرف کنید.
3- کورتاژ لثه چقدر طول می‌کشد؟
- مدت زمان انجام آن معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه است.
4- آیا نتایج کورتاژ دائمی هستند؟
- اگر بهداشت دهان بهخوبی رعایت شود، نتایج آن بلندمدت و مؤثر خواهند بود.
5- چند وقت بعد از کورتاژ باید برای ویزیت مراجعه کرد؟
- معمولاً ۱ تا ۲ هفته بعد، ویزیت پیگیری لازم است.
همچنین بخوانید:
