آشنایی با دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی – راهنمای جامع

نحوه عملکرد اتوکلاو دندانپزشکی  چیست ؟

نحوه کار اتوکلاو دندانپزشکی ، استفاده از بخار و فشار بالا برای استریل کردن تجهیزات است . در مسیر ضدعفونی کردن تجهیزات چندین مرحله طی می شود از جمله :

• مرحله اول: آبگیری: در این مرحله، محفظه اتوکلاو با آب پر می‌شود.
• مرحله دوم: گرمایش: آب داخل محفظه اتوکلاو به دمای بالا (معمولاً 121 درجه سانتی‌گراد) رسانده می‌شود.
• مرحله سوم: بخار: در این مرحله، آب به بخار تبدیل می‌شود.
• مرحله چهارم: فشار: بخار داخل محفظه اتوکلاو تحت فشار بالا (معمولاً 2 بار) قرار می‌گیرد.
• مرحله پنجم: استریل کردن: بخار و فشار بالا به طور هم‌زمان میکروب‌ها، ویروس‌ها و هاگ‌های موجود بر روی تجهیزات دندانپزشکی را از بین می‌برد.
• مرحله  ششم: خشک کردن: پس از اتمام فرآیند استریل‌سازی، محفظه اتوکلاو خشک می‌شود تا از ایجاد  زنگ  زدگی و خوردگی تجهیزات جلوگیری شود.

فرآیند استریل سازی در اتوکلاو دند انپزشکی معمولا 15 تا 30 دقیقه طول می کشد.  

 انواع اتوکلاو دندانپزشکی :

  ا توک لاو ها به سه کلاس S ، B , N تقسیم می شوند.

• اتوکلاو کلاس B

 این نوع اتوکلاو برای استریل کردن انواع تجهیزات دندانپزشکی، از جمله ابزارهای توخالی، متخلخل و جامد، مناسب است که مجهز به پمپ وکیوم قدرتمندی می باشد که می‌تواند تا حدود ۰/۹- بار خلاء ایجاد کند.

اتوکلاو کلاس B دارای ظرفیت های متنوعی می باشد از جمله 8،17،22،23،24 و …. لیتری می باشد که هرچه ظرفیت های آن بیشتر باشد توانایی و کارایی دستگاه نیز بیشتر می شود.

• اتوکلاو کلاس N

 این نوع اتوکلاو فقط برای استریل کردن ابزارهای جامد و بدون پوشش مناسب است.

• اتوکلاو کلاس S

مشخص کردن وسایلی که می توان با این اتوکلاو استریل کرد بر عهده شرکت سازنده می باشد . این وسایل شامل بزار آلات بدون پوشش جامد یا پوشش دار جامد یا حتی وسایل نساجی ، پارچه ای و … باشد .

علاوه بر نوع کلاس، اتوکلاوهای دندانپزشکی در اندازه‌ها و ظرفیت‌های مختلف نیز تولید می‌شوند. انتخاب نوع و اندازه مناسب اتوکلاو به نیازهای مطب دندانپزشکی بستگی دارد.

به عنوان مثال اتوکلاو ها در انواع رومیزی و یا ایستاده تولید می شوند که هر کدام دارای ظرفیتی مشخص برای ابزار در نظر گرفته شد می باشد.

اجزای تشکیل دهنده اتوکلاو دندانپزشکی 

• محفظه درونی : همانطور که از نامش پیداست محفظه ایی درون دستگاه است که وسایل هایی که میخواهند استریل شوند درون آن قرار میگیرند.
• محفظه بیرونی : در دستگاه های اتوکلاو مهم ترین چیز تنظیم دما می باشد که محفظه بیرونی با قرار گرفتن بر روی محفظه درونی وظیفه حفظ و تامین دمای چمبر را بر عهده دارد.
• درب اتوکلاو : در دستگاه اتوکلاو دربی تعبیه شده است که دسترسی به محفظه چمبر جهت بارگذاری و یا تخلیه ملزومات استریل شده را آسان میکند.
• منبع مولد بخار : برای استفاده از دستگاه اتوکلاو باید درون آب ریخته شود و این آب به بخار تبدیل شود که منبع مولد بخار وظیفه تبدیل به بخار را بر عهده دارند.
• المنت ها : مجموعه ای گرمایشی است که با گرمای خود بخار آب مورد نیاز اتوکلاو را تامین می کند.
• پمپ وکیوم : در ابتدای استریل وسایل ها، نباید هوایی در محفظه چمبر وجود داشته باشد و به هنگام اتمام استریل، وسایل ها باید خشک باشند که پمپ وکیوم تمامی این کارها را به درستی انجام میدهد.
• شیرها و اتصالات : این ابزار با کنترل و انتقال جریان آب و بخار در استریل کردن وسایل ها کمک شایانی میکند.
• فشار شکن : تجهیزی است که فشار بخار مرکزی را قبل از ورود به سیستم کاهش می دهد.
•  منبع کندانسور : این منبع جهت تخلیه بخار و تبدیل آن به مایع به خروجی فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد.
• مخزن آب: این مخرن جهت ذخیره آب لازم برای استریل کردن مواد داخل دستگاه اتوکلاو است.

نکات مهم در نحوه قرارگیری وسایل در اتوکلاو:

• فضای فیزیکی دستگاه به گونه ای است که ورود وسایل استریل از یک در و خروج آنها از در دیگر صورت میگیرد ، وزن بسته ها بهتر است ۵ تا ۷ کیلو باشد و ابعاد آن نیز بسیار کوچک یا بسیار بزرگ نباشد
• وسایل داخل دستگاه به صورت عمودی قرار میگیرند و بین آنها فضای خالی وجود دارد تا بخار به راحتی در میان آنها نفوذ کند.
• درب اتوکلاو باید مجهز به سیستم قفل مکانیکی و نیز الکترومگنتیک باشد و تا زمانیکه فشار دستگاه به صفر نرسد ، درب دستگاه باز نشود( به دلیل فشار زیادی که دستگاه در آن کار میکند)
• استاندارد EN554 مربوط به کنترل دوره ای اتوکلاوهای بخار است. بر اساس این استاندارد محفظه دستگاه باید قابلیت جا دادن پانل هایی به ابعاد ۳۰۰*۳۰۰*۶۰۰ میلیمتر و یا ضرایبی از این ابعاد را داشته باشد.