عفونت لثه یا بیماری پریودنتال، یکی از مشکلات شایع دندانی است که بر سلامت عمومی تأثیر می‌گذارد و در صورت عدم درمان، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود. همچنین، بیماری قلبی به‌عنوان یکی از علل اصلی مرگ و میر در جهان، با سلامت عمومی و کیفیت زندگی ارتباط دارد. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که بین عفونت لثه و بیماری‌های قلبی ارتباط معناداری وجود دارد. این مقاله به بررسی جزئیات این ارتباط، مکانیزم‌ها، شواهد علمی، پیشگیری و درمان این مشکلات می‌پردازد.
عفونت لثه چیست؟
عفونت لثه به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- ژنژیویت: نوع خفیف عفونت لثه که با التهاب و خونریزی لثه‌ها همراه است و به‌راحتی با رعایت بهداشت دهان درمان می‌شود.
- پریودنتیت: نوع شدیدتر عفونت که می‌تواند به آسیب بافت‌های حمایت‌کننده دندان‌ها و از دست دادن دندان‌ها منجر شود و باکتری‌ها به بافت‌های عمیق‌تر نفوذ می‌کنند.
علائم عفونت لثه:
علائم عفونت لثه شامل:
- خونریزی لثه حین مسواک
- تورم و قرمزی لثه‌ها
- بوی بد دهان
- تحلیل رفتن لثه‌ها
- لق شدن دندان‌ها
عواملی که احتمال عفونت لثه را افزایش می‌دهند:
عوامل مختلفی که خطر عفونت لثه را افزایش می‌دهند شامل:
- بهداشت نامناسب دهان
- استعمال دخانیات
- تغییرات هورمونی (به‌ویژه در دوران بارداری و قاعدگی)
- دیابت و اختلالات سیستم ایمنی
- عدم مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به تجمع پلاک منجر می‌شود و افراد مبتلا به دیابت و بیماری‌های تضعیف‌کننده سیستم ایمنی بیشتر در معرض این عفونت‌ها قرار دارند.
ارتباط بین عفونت لثه و بیماری قلبی:
- التهاب سیستمیک
تحقیقات نشان می‌دهند که عفونت لثه می‌تواند باعث التهاب سیستمیک شود، که یکی از عوامل اصلی آترواسکلروزیس و بیماری‌های قلبی است. باکتری‌ها و سموم آن‌ها به جریان خون وارد شده و سطح سیتوکین‌ها و نشانگرهای التهابی را افزایش می‌دهند.
- باکتری‌ها و عفونت
باکتری‌های عفونت لثه می‌توانند به عروق خونی آسیب زده و التهاب را تشدید کنند، که این امر ممکن است به لخته‌های خونی و انسداد عروق منجر شود و در نهایت خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهد. به‌ویژه، باکتری Porphyromonas gingivalis به‌طور خاص با عفونت لثه و بیماری قلبی مرتبط است.
- اثر بر روی متابولیسم
عفونت لثه می‌تواند بر متابولیسم چربی‌ها و قندها تأثیر منفی بگذارد و به بروز چاقی و دیابت منجر شود، که هر دو از عوامل خطر بیماری قلبی هستند. التهاب مزمن ناشی از این عفونت می‌تواند باعث افزایش مقاومت به انسولین و قند خون شود.
عفونت لثه و عوارض قلبی خطرناک:
- عوارض کوتاه‌مدت
عفونت لثه در مراحل اولیه ممکن است با علائم خفیفی مانند: خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک زدن همراه باشد و در صورت عدم درمان، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود. این عفونت می‌تواند باعث التهاب سیستمیک شود و نشانگرهای التهابی مانند C-reactive protein (CRP) را افزایش دهد که خطر بیماری‌های قلبی را بالا می‌برد. همچنین، باکتری‌های موجود در عفونت لثه می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن منتقل شده و عفونت‌های ثانویه، از جمله میوکاردیت، ایجاد کنند که عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
عوارض بلندمدت
عفونت لثه در صورت پیشرفت به پریودنتیت می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. این عوارض شامل آسیب به بافت‌های حمایت‌کننده دندان‌ها، که منجر به لق شدن و از دست رفتن دندان‌ها می‌شود، و همچنین آترواسکلروزیس، که خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، التهاب مزمن ناشی از عفونت لثه می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود، وضعیتی که در آن قلب به‌طور مؤثر قادر به پمپاژ خون نیست.
عوارض قلبی ناشی از عفونت لثه
- آترواسکلروزیس
آترواسکلروزیس، که به سخت شدن عروق معروف است، یکی از عوارض اصلی ارتباط بین عفونت لثه و بیماری قلبی است. این وضعیت ناشی از تجمع پلاک‌های چربی، کلسیم و مواد دیگر در دیواره عروق بوده و می‌تواند به تنگی و انسداد عروق منجر شود. مکانیزم‌های مختلفی این ارتباط را توضیح می‌دهند.
عفونت لثه باعث افزایش التهاب مزمن در بدن می‌شود که می‌تواند به آسیب به دیواره عروق و تسریع آترواسکلروزیس منجر شود. نشانگرهای التهابی مانند C-reactive protein (CRP) در این بیماران معمولاً بالا هستند و به‌عنوان عوامل خطر برای بیماری‌های قلبی شناخته می‌شوند. همچنین، باکتری‌های موجود در عفونت لثه می‌توانند به جریان خون وارد شده و با اتصال به پلاک‌های چربی، فرآیند آترواسکلروزیس را تسریع کنند و خطر تشکیل لخته‌های خونی، سکته و حمله قلبی را افزایش دهند.
- نارسایی قلبی
نارسایی قلبی وضعیتی است که در آن قلب نمی‌تواند به‌طور مؤثر خون را پمپاژ کند و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونت لثه باشد. التهاب ناشی از عفونت لثه می‌تواند به قلب فشار بیاورد و در بیماران با مشکلات قلبی زمینه‌ای وضعیت را حادتر کند. همچنین، عفونت لثه می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود که این امر نیز به نارسایی قلبی کمک می‌کند.
- آریتمی‌ها
آریتمی‌ها اختلالات ریتم قلب هستند که خطر سکته قلبی و عوارض دیگر را افزایش می‌دهند. عفونت لثه می‌تواند به این اختلالات کمک کند از طریق التهاب مزمن که بر عملکرد الکتریکی قلب تأثیر می‌گذارد و تغییراتی در الکتروکاردیوگرام ایجاد می‌کند، و همچنین از طریق آزادسازی سیتوکین‌ها که می‌توانند ریتم قلب را تحت تأثیر قرار دهند و منجر به آریتمی‌های خطرناک شوند.
- سکته مغزی
سکته مغزی یکی از عوارض جدی ناشی از عفونت لثه است که می‌تواند به دلیل لخته‌های خونی ناشی از آترواسکلروزیس ایجاد شود. این لخته‌ها با رسیدن به مغز، خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهند. همچنین، التهاب ناشی از عفونت لثه می‌تواند به آسیب عروق مغزی و افزایش خطر سکته کمک کند.
پیشگیری از بیماری قلبی و درمان عفونت لثه
- بهداشت دهان و دندان
برای جلوگیری از عفونت لثه و بیماری‌های قلبی، رعایت بهداشت دهان و دندان ضروری است. این شامل مسواک زدن حداقل دو بار در روز با مسواک نرم و خمیر دندان فلورایدی، استفاده روزانه از نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها می‌باشد.
- درمان عفونت لثه
درمان عفونت لثه شامل تمیز کردن عمیق دندان‌ها (اسکیلینگ) برای حذف پلاک و تارتار، تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل عفونت و در موارد شدید، درمان جراحی برای بازسازی بافت‌های لثه و استخوان است.
- مدیریت بیماری‌های مرتبط
کنترل فشار خون، کلسترول و دیابت می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد. برای این منظور، اقدامات زیر مفید هستند:
تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به بهبود سلامت قلب و لثه‌ها کمک می‌کند. مواد غذایی حاوی ویتامین C و کلسیم به تقویت بافت‌های لثه و دندان کمک می‌کنند و آنتی‌اکسیدان‌ها التهاب را کاهش می‌دهند.
فعالیت بدنی منظم: ورزش به کنترل وزن، کاهش فشار خون و بهبود سلامت قلب و دهان کمک می‌کند.
ترک سیگار: ترک سیگار به بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عفونی کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
عفونت لثه و بیماری قلبی دو مشکل بهداشت عمومی هستند که ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. پیشگیری از عفونت‌های لثه می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کند. توجه به بهداشت دهان و دندان و درمان به‌موقع این عفونت‌ها ضروری است. مراجعه منظم به دندانپزشک و همکاری با پزشکان عمومی می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
